Museet

Tanken om museum har vore tenkt lenge. Gode krefter har vore i aktivitet i ei årrekkje, og har fått kunnig assistanse av Sunnhordaland museum. Helse Fonna og Hordaland Fylkeskommune har også bidrege. Viktig eldsjel har også her vore Reidar Handeland.

Museet har ikkje eiga nettside, heller ikkje har Sunnhordaland museum valt/rukke å ta det med på sidene sine. Helse Fonna har gjennom flicr lagt ut eindel bilete

Omvisning kan tingast gjennom sentralbordet til sjukehuset, Tlf: 53 46 64 00, eller snakka med Reidar
Telefon: 53 48 45 95 , Mob: 90 98 84 78 / 90 08 60 73
e-post: Reidar.Handeland@helse-fonna.no eller reidar.handeland@knett.no

Eg (KET) har rusla rundt i fred og ro og fått ta desse bileta romjula 2012. Kommentarane er mine eigne.

Laboratoriemateriell, frå synstesting til autoklave. Sprøytene var i glas og metall og vart tekne vare på og brukt igjen og igjen

Det var to slags lobotomering. Den eine ved å drilla hol i skallen, noko som tok tid og krov anestesi i tillegg til at det kunne vera farleg. Verktøyet over vart brukt då lobotomien skaut fart, ein gjekk inn over auget og slo med hammaren til streken på 'nåla'. På Valen og i Hordaland slutta ein med inngrepet ikring 1964. For meg, som arbeider i helsevesenet, er det ufatteleg kor mykje folk framleis er opptekne av dette, dei spør og grev, så dette har sett spor i 'folkesjela'.

"Lobotomi, kirurgiske inngrep som bestod i overskjæring av forbindelsen mellom hjernens fremre del (frontallappen) og andre hjerneavsnitt (frontal-lobotomi, prefrontal leukotomi), en ikke lenger brukt form for kirurgisk behandling av kroniske og alvorlige psykiske lidelser (psykoser, spesielt schizofreni). Ble benyttet en del i Norge og utlandet før moderne legemidler (nevroleptika) slo gjennom for fullt i behandlingen. Målsettingen med inngrepene var å dempe uro, svær psykotisk angst og andre invalidiserende psykotiske symptomer"
(frå mine notater som student)

Meir på Bernt Eide sine sider

"ECT er en meget effektiv behandlingsmetode ved visse livstruende, psykotiske eller psykiske lidelser som vanskelig kan behandles, spesielt dype depresjoner kjennetegnet ved næringsvegring, uttalt selvmordsfare, stupor eller sterk angst og forvirring. ECT brukes også ved kroniske og markerte depresjoner forbundet med funksjonssvikt som ikke reagerer på medikamentell og psykologisk behandling. Ved akutte forvirringstilstander i forløpet av en schizofreni (schizofrent delir, kataton stupor) kan ECT være livreddende. Ved dype depresjoner under graviditet er ECT mer skånsomt for mor og foster enn mange former for psykofarmaka"
(frå mine notater som student)

Før bruktest metoden for 'uro' og utan særleg anestesi, slik at pasienten blei utmatta av dei store, epilepsiliknande krampane. I dag brukar ein full narkose og berre til folk som har prøvd annan behandling mot depresjon først.

Teikninga over, som ein lege ved sjukehuset sto for, viser at me nok ser annaleis på det i dag. Som gjest på museet får du sjå glimt frå 'valefilmen' (oppteken av dr Hesja i 1952). Her visest også ei 'sjokk' behandling, og at denne kunne gå heller voldsomt føre seg.

Fin utsikt frå kontoret.,
.....og mykje å setta seg inn i :

Opphaldsrom, daglegstove

og ein trall og musikk !

Lighter som alle måtte bruka. Ingen fekk ha eigne stikker inne. Husa kunne vera svært brannfarlege, særleg dei gamle koloniane.

Avdelingskjøkkenet, eller anretningen, som det vart kalla.

Ein sengepost kunne godt sjå slik ut, sengene sto tett.
"Det blå lyset ute. Dit skal ikkje eg. Her må eg ligga, stemt opp mot reimar. Dei kvitkleidde seier at det enno er håp. Eg ser det ikkje" (notat)

Frisørutstyr til permanent.

Det var ikkje kjekt å legga folk i belte, eller tvangsmedisinera, men ein trudde det måtte til. Heldigvis er det meste av dette borte.

Stakkars krypane. Kom reisande til Valen, med sin første pakka koffert i hendene. Nokre kom aldri heim att.

På vevstova var det mange som arbeidde flittig.

Arbeidsstovene tok over i 70åra. Garden hadde sytt for mykje sjølberging, men då måtte arbeidslaga trø til. Det var såing og hausting, det var park og gartneri, det var sager nede ved fjorden, det var skogsarbeide, det var verkstader og mangeslungen produksjon.
Vevstovene vart erstatta av arbeidsstover, så vart det meir innearbeid og finarbeid.

Nei, folkens. De får ta dykk ein tur til museet i Valo. Her kan de også få sjå klipp av 'valenfilmen' og intervju med Konrad Lunde.

Olav H Hauge: "De spør om eg kjenner Kina ?/ Ja, spør de, berre spør./ Eg som i årevis venta/ utanfor Kinas dør./ For døri ho var gul ho,/ det var derifrå brødskiva kom./ Eg veit eg stend høgt i Kina./ Og skuffa var aldri tom" (Matluka på avdelinga hadde fått namnet Kinas dør).

Hauge var i fleire vender innlagt på Valen, noko Hans Sande kjem inn på i romanen "Slepe rundt på døde dyr "(Gyldendal 2009), ei bok som er morosam og sorgtung på ein gong. Fortelinga er lagt til Valen sjukehus, egpersonen er kalla Andor Skorpen og er hjelpepleiar ved sjukehuset. Andor har lengten etter å bli forfattar i seg, stor kunstnar vil han bli, men er vel helst ein drøymar som sit fast i kvardag og rutinar. Han gler seg til kvar gong Olav H Hauge vert innlagd, han som kan bedømma kunstverka til Andor, på lange fotturar innover i Handelandsdalen (kalla bedringens vei) vera mentor, vegleiar og pasient.
Og sonen til naboen. Og hans eigen son. Og Andor si sorg............