Husmann og husmannsplass :
Husmenn var folk som budde på små parsellar som
tilhøyrte ein storbonde. I nokre samanhengar vart dei også kalla nederster (nederst
på rangsstigen / nederst ved bordet?)Det heiter seg at Valegarden ga heller
store 'plass', medan levekåra var svært harde påHandeland. Husmenn var fattige,
og måtte streva for føda. Det var vanleg at dei måtte arbeida dagar for
storbonden eller stå til teneste i høve til kyrkjeskyss, osv ... Utruleg nok
fanst det ein klasse også under husmenn, nemleg legdfolk. Desse var fattigge
utan eigedom og skyldfolk. Då dei vart for gamle til å arbeida, gjekk dei med
ujamne mellomrom mellom dei betrestilte gardane. Her ga dei seg til for tørt
brød og restar i høystålet til det var på tide å vitja neste gard.
(sjå også skisser nedst på sida)
Reidar Handeland har laga denne
oversikta : HUSMANNSPLASSER PÅ VALEN
"VÅGEN"
Johannes Johannesson,
husmann i Søre Vågen
g.m Ragnelle Larsdtr
Det vart halde skifte etter
Ragnelle 4.nov 1766
dei hadde då borna:
Johannes Johannesson 14 år (f.ca.1752) (n.FT1801 husm. på V)
Lars Johannesson 18 år (f.ca.1748)
Ingen arv
(
Skifteprotolollen for Fjellberg
pr.gj)
______________________________________________________________
Ludvig Gunnarson Litlefosse (1789 -
1847)
g.m. Kari Asgautsdtr. Grotnes (1796
- )
Barn:
a. Gunnar 1818
b. Ingeborg 1821, u.g. fekk ei dotter Ingeborg Mikkelsdtr. u.e
c. Torbjørn 1823, g.m. Brita Jensdtr. b. "Beitene" på Eikeland
d. Herborg 1825 d.1841
e. Kari 1829 - 1914, u.g. fekk sonen Bernt u.e.
f. Larsine 1831, u.g. Syerske i Søre-Valen
g. Samson 1834 - 1910 g.m. Marta Knutsdtr. Vik frå Matre
b.plasset "Treo" på Handeland
h. Inger 1836, g.m. Jon Hammaren, b. Hammaren på Kysnes
-------------------------------------------------------------
Ola Johannesson Valen
g.m Siri Rikardsdtr Baugstø f.1762
(
Sk.I s.477)
______________________________________________________________
Ola Larsson Valen
g. 1812 m. Siri Torsdtr Holmedal (Eikenes) 1773 - 1837 ca
(
Sk.I s.302)(SHS II s.251)
______________________________________________________________
"VÅGEN/ASKJELLSPLASSET"
Nils Johannesson frå Bogsnes,Undarheim (1726 - 1811)
g.m Anna Johannesdtr. Undarheim
Husmannsfolk i Vågen på Valen
(
SHL.sl.I s.149)
Barn: a. Askjell, husmann i Vågen
b. Johannes (1764 1849) g.1798 m Kari Ivarsdtr Hevik f.1776
dei flytta til Stord der dei fekk
plasset Dalen under Haugland.
c. Kari (1772 - 1842), Ølfernes
-------------------------------------------------------------
Husmann i Vågen
Askjell Nilsson Valen f.1747
g.m. Lisbet Larsdtr. f.1773
Barn:
a. Jon, Sætre Halsnøy
b. Anna, g.m. Gunnar Gunnarson frå Mula på Handeland
c. Lars 1799, Skjold
d. Karen 1797
(
SHL.sl.I s.11)
------------------------------------------------------------
Ludvig Samsonson Handeland
g.m. Eli Ytre-Ness frå Skånevik,
f.1/1-1879 d.14/8-1958
Barn:
a. Sigurd Martin 1900, g.m. Karen Kalstad
b. Dorthea 1902 - 1918 d.tub.
c. Nils 1904 - 1926
d. Brigt 1906 - 1960
e. Alfred 1908 - 1909
f. Elisabeth 1910 - 1976
g. Alv Ingvald, f.2/10 1913 d.20/8 1952
h. Einar Johannes 1915
i. Nelly, f.2/10 1917 d.27/2 1959
j. Didrik Thorvald 1920
k. Erna 1922
(
Sk.s III s.327)
-------------------------------------------------------------
Sigurd Martin Ludvigson Handeland,
f.29/7 1900
g.m. Karen Kalstad
Barn:
a. Sigrund Elin, 1944
b. Svein Ludvig, 1947
_____________________________________________________________
"VÅGEN/OLAHAUGEN"
Husmann i Vågen, dreng i Søre Valen
Anders Valen
g.m. Kari "Krekjen" Handeland ("Pila-Kari")
??
______________________________________________________________
Abraham Larsson Valen ?
g.m. Siri Johannesdtr Nortveit
(Fjb.Sk.prot.1836)
"BAKKEN"
Wilhelm Christian Thorkildsen
g.m. Agathe (Ågot) Samsonsdtr.
Handeland
Barn:
a. Torkill, f.25/12 1902 d.20/9 1923
b. Samson, f.18/9 1904 d.15/10 1927
c. Einar 1907 - 1960
d. Vilhelm, f.9/12 1908 d.8/7 1928
e. Dagny 1911 - 1976
f. Fritjof 1916 - 1919
"HAUGEN" (Plassahaugen)
Samson Jonson
g.m.
nemnd i festekontrakten til han som
fekk feste på Haugen etter Samson.
-------------------------------------------------------------
Lars Jonson Store Godøen, 1754 Husmann
Lars fekk festesetel på Haugen i 1784 (Sjå avskrift)
g.m. Gurine, 1756
Barn:
a. Ole 1791
b. Jon 1796
c. Torbjørn 1799
d. Christie 1793
F.T. 1801
Bygslesetel på husmannsplassen
Haugen av Valen (N. 3. Tolv skilling - 1784)
Jeg underskrevne Lars Friedrich
Undahl som Ejer af En Jordepart i Gården Wahlen no. 3: af Sunhordlehns Selv Ejer
Gods, beliggende i Schaanevigs Skibrede og Sunhordlehns Sorenskriveri, af
Landskyldd 1 1/2 Løb smør, En hud: Tilstår hermed at have Bygslet og fæstet,
ligesom jeg hermed Bygsler og fester til den Velagte og Mandhafte Lars Jonsen
Store Godøen et under forbemeldte Jordepart liggende uskattlagte Huusmands-Plads
kaldet Hougen, som Samson Jonsen Hougen forhen har brugt, og er fra død; hvilke
uskattlagde Huusmandsplads Hougen kaldet bemeldte Lars Jonsen Store Godøen udi
sin Leves Tid må have i Bygsel, fæste og Brug på de conditioner
1. At hand Årlig i Avgift betaler 2, siger Toe Rigsdaler. 2de. At slåe en
tredjedeel av høyet på Pladset Brattestølen kaldet. 3tio. Årligen gjøre 3de
siger trende Dags Arbejde uden Betaling. 4tio. Føre meg til Kirke, når og hvor
tidt Jeg vil uden mindste Betaling eller Godtgjørelse. 5tio. Entholde seg
aldeles fra at hugge Eg og Bjerk, så vel på Bøen som i Udmarken. 6to. Ikke jage
Kjed, Lam eller Kalver av sin og i min Ager. Og i øvrigt holder Pladsets Huuser
i stand, forbædrer og dyrker det; og lader intet av Pladset eller dets
tilliggende fra komme, og i alle Måder rætter seg efter Loven og alle Kongelige
Anordninger; og er meg som hand Huusbonde hørig og lydig. Første Bygsel har Lars
Jonson Store Godøen betalt efter accorde. Dets til Bekræftelse under min Hånd og
Signet.
Tingstædet Handelandssjøen d. 14de
September 1784.
Lars Friedrich Undahl
___________________________________________
(
Det er truleg slik dei fleste
kontraktane var). (Valegarden hadde eigen båt som husmennene rodde når
storbonden ville til kyrkja, som låg på Eid, Halsnøy)
___________________
"STYKKET"
Johannes Knutson Vik 1820 - 1903 , tømmermann
g.m Margreta Askjellsdtr Valen 1812
- 1916 ??????
b. Husmannsplasset Stykket på Valen
(
Sk.I s.379) (SHS II s.271)
Barn: a. Udna, 1843
g.m. 1. Paul Olderholo Eikeland
2. Mads Rennestrøm
b. Agathe,
g.m. Abraham Nilson frå Sillerud
sogn i Värmland
______________________________________________________________
"LIO"
Jon Jonson
husmann på plasset Lio frå 1842
Kvh.gml. s.365
______________________________________________________________
Kristian Sakseide
g.m. Guro Hansdtr. Grotnes f.1872
han kom frå Sakseide i Finnås
Barn:
a. Jon
b. Hans d. tub
c. Johan 1900
d. Samson
e. Kristian
f. Guro 1902 - 1929 g.m. Hans Lindskjold
g. Seselie
h. Valborg
i. Ingeborg
______________________________________________________________
"SKARPETEIGEN"
Mikkel Sjurson Skarpeteigen, f.1805
skifte 1886
g.m. Helga Arnesdtr
Han var frå Skato i Høylandsbygda
Mikkel var far til ei jente utanfor
ekteskap med Ingeborg Ludvigsdtr Vågen f.....
Barn:
a. Brita g.m. Tørres T. Handeland b. Valen
b. John, USA
c. Kristine, g.m. Mogens Larsson Eidsnes
d. Mikkel, USA
e. Sjur, Valen
f. Johs., Valen f. ca.1871
-------------------------------------------------------------
Mikkel hadde ei syster som og står
oppgitt buande på Valen:
Lisbet Sjursdtr Skato 1795 - 1886,
b. Valen u.g.
______________________________________________________________
"SMEAPLASSET"
Sjur Hansson Valen f.5/10 1850
d.19/11 1905
g.m. Inger Amundsdtr Ersland f.
1850
Barn:
Inga 1885 g.m.Gunnar Raudstein, Husnes
Hans 1887 g.m. Helga Gabrielsdtr Tveit i Kvinnh f.1898
Amund 1889 g.m. Kari Gurine
Raudstein f.1890
Sjur Smeaplasset hadde to søner
Hans og Amund som for til Amerika kring århundreskiftet.
(SHS II s.222)(Sk.I s.189)
"KALLEBERG"
Knut Jakobson f.1803 Kalleberg
g.m. Inger Sjursdtr Kvandal
(Knut var son til Jakob Torsteinson Sandvoll (12)
(
Sk.s. s.144)
-------------------------------------------------------------
Haldor L. Kalleberg
g.m Ågoda Åmundsdtr Ersland f.1848
Barn: Inga
(
Sk.I s.189)
Haldor Kalleberg hadde to søner,
Johan og Theodor som reiste til Amerika kring århundreskiftet
-------------------------------------------------------------
Theodor Kalleberg
g.m. Anna Vaage
SHS II s. 221)
-------------------------------------------------------------
Johannes L. Kalleberg
g.m Guri Åmundsdtr Ersland f.1843
USA, Minnesota, Cimmerman
Barn: Elmer, Arnold, Melvin, Inga, Mabel, Edit, Borny, Rosie
(SK.I s.189)(SHS II s.221)
-------------------------------------------------------------
Torstein Kalleberg (Torstein Putra)
-------------------------------------------------------------
Per Kalleberg
g.m. Brita Kalleberg
Barn: Henrik Kalleberg
-------------------------------------------------------------
Laura Kalleberg ?
(
Foto 17.mai 1911 på Sandvoll)
______________________________________________________________
"HEIO"
Torgeir Olson Valen
g.m. Guri Haktorsdtr. Vika f.1809
Barn: Ola, 1841 - 1938, vart smed på Vika i Åkerfjorden
Sk.s.II s. 230 ,241
Hans Hansson (Flåto på Ersland) f.1813 - skifte 1856
g.m Anna Tørresdtr Karteig,
dotter til Tørres Jacobson Karteig
b. Husm.pl. Heio på Valen
(
Sk.I s.195)
______________________________________________________________
Ola Olson
g.m Brita Larsdtr Valen
Barn: Anna Olsdtr Valen (1818 - 1898)
g.m. Sjur Torbjørnson Skarveland
(
Sk.I s.171)
______________________________________________________________
"SANDVIKJO"
Hans Hansson
g.m Anna Tørresdtr Valen
Barn: Hans Hansson
g.m Kristi Torsteinsdtr Eikjeland
(1843 - 1913).
Hans var fyrst handelsbetjent på "Foreningen" i Toftevågen men flytta til
Sandvoll då handelslaget vart flytta frå Erslandssjøen i 1875. Han arbeide i
handelslaget på Sandvoll fram til 1888, då han kjøpte gard på Innbjoa.
-------------------------------------------------------------
Hans Hansson Bjoa, Sandvik Valen ??
g.m. Inga Haldorsdtr Kalleberg
Barn: Hans 1915
Haldis 1918
______________________________________________________________
"SYDNESPLASSET"
Hans Tørresson Sydnes
g.m. Jorna Haldorsdtr. Sunde i
Matre
Dei budde på Sydnesplasset like nord for gravplassen på Valen
(Sk.s.456)
______________________________________________________________
"
Ukjend bustad"
Baar Paulson, 1724
g.m. Anna Anfinnsdtr, 1735
Barn:
F.T. 1801
______________________________________________________________
Helga Endresdtr
g.m. 1. Lars
2. Sjur
Barn:
a. Lars Larsson 1750
b. Mari Sjursdtr 1773
--------------------------------------------------------------
Lars Larsson, 1750
g.m. Brita Jacobsdtr, 1751
Barn:
a. Helga 1792
F.T.1801
______________________________________________________________
Ole Johannesson, 1739 Husmann
g.m. Sønnøve Heljesdtr, 1751
Barn:
a. Sønneve 1785
F.T. 1801
______________________________________________________________
Ole Johansen, 1746 Husmann
g.m. Britha, 1764
Barn:
a. Randi 1790
b. Christie 1794
c. Karen 1799
F.T. 1801
______________________________________________________________
Nils Johansen, 1731 Husmann
g.m. Karen, 1735
______________________________________________________________
Johannes Johannesson, 1752
g.m. Margrethe, 1754
F.T. 1801
______________________________________________________________
Christopher Tormodson, 1755
g.m. Madele Nilsdtr, 1754
Barn:
a. Tormod 1789
b. Nils 1793
F.T. 1801
______________________________________________________________
Anders Hansson Ersland, 1810 - 1890
g.m. Anne Larsdtr Sjo
Husmann på Valen frå 1841 - 1847
Bror til Anders var husmann på "Heio"
Barn:
a. Helene f.på Sjo 1840
b. Sisela f.på Valen 1842
c. Jorna f.på Valen 1845
d. Anna f. 1847
e. Ingeborg f. 1850
f. Gyri f.1854
g. Hans f.1858
(
Sk.s.I. s.132)
(
Sk.s.I. s.195) Ersland 65b
______________________________________________________________
Brita Larsdtr Valen
g.m. Sjur Olson Bjørkestrond f.
1830
frå plasset Sevareidneset
USA, Iowa, Storry City
______________________________________________________________
Lærarar
Thorkil Thorkildsen (1841 - 1899)
(
Gravskrift Eid)
Lærar
Anna Marie Thorkildsen, f.30/4 1851 d.19/1 1915
Barn:
a. Wilhelm Christian
b. Jakob
-------------------------------------------------------------
Mons Madsson Rennestrøm
Han var lærar på Valen d.ca. 1900
Han vart gift med Udna Johs.dtr Valen som var enkje etter Paul Olderhålen på
Eikeland. Mons og Udna flytta til Ølen der han var lærar. Då Udna vart enkje
flytta ho attende til Eikelandshaugen, der ho budde til ho døydde.
(SHS II s.271)
_____________________________________________________________
Amund Sjurson Valen f. 1889
g.m. Kari Gurine Raudstein f.1890
Barn:
a. Sofie Elsie, 1914 g.m. Harald Olsen
b. Edith, 1917 g.m. Normann Stensland, Stavanger
c. Mabel, 1919, g.m. Laurits Sletten
d. Malvin, 1921, g.m. Terese
e. Johan, 1925
f. Ida Marie, 1937
____________________________________________________________
Odd Prestegård, f.1837 d.1914
Guro Prestegård, f.1837 d.1924
(
Gravstøtter på Gravplassen på
Valen)
____________________________________________________________
Tørres T. Handeland, f.4/7 1856
d.30/5 1934
g.m. Anna Haldorsdtr. Sunde i Matre
(1866)
Brita Mikkelsdtr. Valen frå plasset Skarpeteigen
Tørres budde på Valen i det huset
som seinare vart bustad for gardstyraren, like ovanfor "Gamla Sago" ved
Gamlevegen. Han vart kalla for "Vetle-Tørresen".
