Valen har tre gravplassar. Fire, om me tar med den som på folkemunne er på Ystøyo, men denne er høgst usikker.

Dei første valebuane vart gravlagde på Halsnøy, før det igjen, vert sagt, på Borgundøy der det heller tidleg sto ei stavkyrkje som femnde heile Valen - Skånevik - Halsnøy.

Då bedehuset (bygdehuset i dag) vart vigsla i 1903 fekk Valen eigen gravplass, nok ei stor lette for bygdefolk som i all slags ver før måtte over Høylandssundet, i åpne båtar, kanhende med liket som skulle i jorda med i samme båten.

Øvst i Geilo er den første gravplassen, den andre er ved nye kyrkja (Naustbakken).
Den tredje vart oppretta like etter at sjukehuset var nytt. Det var vel ingen som hadde tenkt at det skulle bli vanskeleg å få gravlagt pasientar utan heimstamn og nokon å reisa til på den 'ordinære' gravplassen, men det vart vanskeleg. Etter kva soga fortel nekta bygdefolket og ein måtte oppretta eigen gravplass for sjukehuset.
Ganske fort begynte liv å gå tapt. Dette var ei tid med tuberkulose og andre farlige infeksjonssjukdomar, kanhende nokon valde å ta livet av seg, ulukker kunne vel henda, og så alle desse nye behandlingsmetodane nokon kanhende ikkje tålte; sjokkbehandling, nye og heller eksperimentelle medisiner, lobotomi / levkotomi, usunn livsførsel og inaktivitet, røyking .....

Marit Eikemo i boka Samtidsruinar har tilliks med andre forfattarar den seinare tida fatta interesse for gravplassen på Valen. Ho går og undrar seg, drar trådane saman og fortel ei spanande historie og mange fakta om sjukehus og behandlingsmetodar tek ho med. Eg har spurt henne, og ho har velvillig svara ja til at eg kunne ta essayet med her (i boka, som eg vil anbefala på det heftigaste), er ho innom fleire spanande stader, bl.a. Harastølen i Luster, som no dessverre er ei verkeleg ruin).
Teksten til Marit ligg ved som pdf-fil.

Mange ville ikkje ha 'sine' heim igjen, og synst det var 'like greit' at dei sjuke vart liggande på Valen. Ein som vart verande på Valen heile sitt vaksne liv skreiv sine memoarer jamnt og tutt. Eg kan hugsa fillete referatblokker som tårna seg opp i hjørnet på rommet hans. For ein ung bøtteknott på 70-talet var det fascinerande å sitta på rommet hans og høyra ein ordhag mann fortelja si historie, som også var psykiatriens historie her vest, kanhende fekk du også bla litt i notatbøkene. Då mannen døydde trur eg bøkene blei destruerte, men eg håpar einkvan tok vare på dei. Dei er med dette etterlyste.
Stor var gleda på seinvakt for ikkje så lenge sidan. Då dukka ei bok opp, den var i alle fall berga. Herifrå 'saksar' eg denne, frå midt i ei opplisting over Valen sine 'aktiva':
     "Her på Valen har dei stor gard. Og likhus. Og nedfor der ein gravplass. Og er du først kommen dit, så bryr du deg ikkje med å spøkja, du er glad til at du kom deg unna sjukehuset."

Valen stelte kanhende bedre med sine enn 'verstingane', i alle fall i høve denne sida; som omtaler massegravplassen på Gaustad sjukehus.

Marit eikemo undrar seg over at gravene på Valen er namnlause. Det var vel ei blanding av takt og skam. Men no er dei ikkje namnlause lenger, på museet finst ei oversikt.

I pdf arkivet finn de ymse om gravlunden på Valen.